Myanmar, een land met twee gezichten

Bijna geruisloos zoeven we over de weg. We horen slechts het geluid van het knisperende gravel onder de banden van onze elektrische scooter. Omgeven door tempels rijden we door de dikke, warme lucht welke aanvoelt als een hete föhn. De temperatuur is ondertussen opgelopen tot 38 graden Celsius, de regentijd laat nog even op zich wachten. We rijden door de snikhete en met tempels overwoekerde omgeving rond de eeuwenoude plaats Bagan, gelegen in centraal Myanmar.

Onze laatste dagen in Nepal brachten we door in de oude stad Bhaktapur, op ongeveer anderhalf uur rijden van Kathmandu.

Het was een mooie afsluiting van een prachtige tijd in Nepal maar het was mooi geweest. We waren er klaar voor om de stoffige straten van Kathmandu achter ons te laten en keken uit naar ons verblijf in Myanmar.

Na een tussenlanding op Kuala Lumpur kwamen we, nu ongeveer een week geleden, aan in Yangon, de grootste stad van Myanmar (het vroegere Birma). Myanmar werd in 1948 onafhankelijk van de Britten en sinds 1992 heeft het land haar grenzen opengesteld voor toeristen.

De toeristenstroom kwam echter maar langzaam op gang en in 2010 bedroeg het aantal toeristen nog maar zo’n 800.000 per jaar. Inmiddels is dit aantal de afgelopen jaren sterk toegenomen en gestegen naar drie-en-een-half miljoen toeristen per jaar. Dat aantal staat echter nog altijd in schril contrast met de ruim vijfendertig miljoen toeristen die jaarlijks worden ontvangen door buurland Thailand.

Myanmar is geen veilig land. Het land was tot 2011 een militaire dictatuur en de geschiedenis van het land wordt gevuld met vele gewelddadige conflicten. Er leven meer dan honderd etnische minderheden in Myanmar en in het verleden hebben er meerdere etnische zuiveringen plaatsgevonden. Helaas zijn er op dit moment nog altijd minderheden die zich hier niet veilig voelen en noodgedwongen op de vlucht zijn geslagen. Waarschijnlijk hebben velen van jullie de beelden van de vluchtende Rohingya-bevolking rond de grens met Bangladesh nog vers op het netvlies.

Vanwege dit conflict heeft het Nederlandse ministerie van buitenlandse zaken voor bepaalde regio’s een negatief reisadvies afgegeven en wordt men aangeraden om met de lokale bevolking niet te praten over politiek gevoelige onderwerpen of over de huidige problemen in het land.

De oorsprong van het conflict tussen de Rohingya’s en de regering ligt ver in het verleden. De Rohingya-bevolking leeft voor het grootste gedeelte in de staat Rakhine in het zuidwesten van Myanmar en zijn overwegend soennitische moslims. In 1982 werd in Myanmar een wet aangenomen waarin werd bepaald dat de Rohingya-bevolking het staatsburgerschap werd ontnomen waardoor het voor hen onmogelijk werd de Birmese nationaliteit aan te houden. De overheid erkend deze bevolkingsgroep niet als een van de acht nationale inheemse rassen en daarnaast worden de Rohingya’s beperkt in hun bewegingsvrijheid, hebben geen recht op overheidseducatie en worden niet toegelaten in overheidsfuncties. In 2013 omschreef de Verenigde Naties deze etnische groep als een van de meest vervolgde minderheden ter wereld en de Birmese regering is van mening dat deze bevolkingsgroep niet in Myanmar maar in Bangladesh thuishoort.

Deze ongelijkwaardige behandeling heeft ervoor gezorgd dat deze bevolkingsgroep niet alleen in grote armoede leeft maar ook laaggeletterd en kansloos is. Door de onderdrukking ontstond er onder de bevolking in de loop der tijd steeds meer steun voor de ‘Arakan Rohingya Salvation Army’ (ARSA), een islamitische militie die vecht voor een gelijke behandeling van de Rohingya-bevolking.

Op 25 augustus barstte de bom. In de vroege ochtend plaatste de ARSA een gewelddadige aanval op dertig politie-en legerposten. De ARSA riep de Rohingya-bevolking, welke slechts bewapend was met geslepen bamboestokken en kapmessen, op om de aanval te steunen. Velen van hen overleefden de actie niet.

Een dag later, op 26 augustus, vielen gewapende ARSA-strijders twee dorpen binnen en vermoorden daar in totaal negenennegentig mensen, voornamelijk Hindoes, waaronder vrouwen en kinderen. De overheid sloeg direct keihard terug en lanceerde een tegenoffensief. Er werd gemoord, verkracht en verjaagd. Het heeft ervoor gezorgd dat ruim 625.000 van de in totaal 1 miljoen Rohingya’s zijn gevlucht naar Bangladesh en daar in erbarmelijke omstandigheden in tentenkampen verblijven. De aanval van 25 augustus lijkt de Birmese regering het perfecte excuus te hebben gegeven voor deze etnische zuivering.

Van bovenstaand geweld hebben we de afgelopen dagen helemaal niets ervaren. Vanaf het moment dat we de luchthaven verlieten zijn we omringt door vriendelijke, vrome en behulpzame Birmesen die er alles aan doen om je thuis te laten voelen. Het is dan ook lastig voor te stellen dat deze vredelievende, overwegend boeddhistische, bevolking in staat is tot zulke daden. Dit land blijkt zo haar schaduwkanten te hebben maar hopelijk blijven we daar de komende weken ver van verwijderd.

De eerste dagen hebben we doorgebracht in Yangon (Rangoon). Deze stad was onder het koloniale bewind van de Britten de hoofdstad van Brits-Myanmar en de Britten hebben de geplande stad volgens een dambordpatroon ontwikkeld. Daarnaast zijn er nog altijd veel koloniale gebouwen zichtbaar in de stad.

Het is er heet en vies maar gelukkig een stuk minder stoffig dan in Kathmandu. Daarnaast is de sfeer op straat wat meer ontspannen, zo wordt er bijvoorbeeld op straat alcohol geschonken en bestaat er zelfs een heuse ‘bierstraat’, iets wat je in Nepal niet snel zult tegenkomen.

De dag na onze aankomst in Yangon bezochten we een verlaten attractiepark. Het is officieel niet toegestaan om het park te betreden en er bestaat dan ook geen officiële ingang.

Toch lukte het ons uiteindelijk om in het park terecht te komen. Na navraag te hebben gedaan bij een plaatselijke restauranthouder verschafte hij ons, onder de voorwaarde dat we even later iets bij hem zouden bestellen, toegang tot het park.

Om bij het park te komen liepen we door zijn restaurant richting zijn ‘achtertuin’ alwaar we vrij direct aankwamen bij een vervallen achtbaan.

Het is heel bijzonder om door een verlaten pretpark te wandelen. Ooit liepen hier ouders met hun kinderen, uitgelaten rennend van attractie naar attractie. Ooit stapten zij hier in een achtbaan en kwamen zij er na een snelle rit enthousiast weer uit. Ooit was dit hun domein, nu is het het domein van zwerfhonden en grote zwermen muggen. De attracties staan er roerloos en verroest bij.

Daarnaast bezochten we de Shwedagon Pagoda. De grootste pagoda van Myanmar is negenennegentig meter hoog en werd volgens de legende ongeveer 2600 jaar geleden gebouwd.

In de loop der tijd is de pagoda meerdere malen verbouwd, vergroot, gerenoveerd en langzaam maar zeker volledig met goud belegd. Het goud zorgt ervoor dat de pagoda tijdens zonsondergang prachtig oplicht en een bezoek rond die tijd is de moeite dan ook meer dan waard.

Bij de pagoda ontbranden we een aantal kleine kaarsjes. Er volgde een moment van bezinning waarin we samen heel bewust hebben stilgestaan bij de mensen die nu ver bij ons vandaan zijn maar in ons hart altijd dichtbij. In gedachten waren we bij de overleden vader van Leander en andere dierbaren die ons zijn ontvallen.

Daarnaast waren onze gedachten bij de mensen die het op het moment van schrijven zwaar hebben en we wensten samen dat zij verlichting kunnen vinden in deze moeilijke tijd. Ondanks het feit dat we geen volgers zijn van het Boeddhistische geloof en niet actief bidden, deed het ons goed om even stil te zijn en een moment te nemen om te beseffen hoe mooi het leven is maar anderzijds ook hoe ongelooflijk fragiel het kan zijn. We voelen ons bevoorrecht en gezegend dat we dit mogen meemaken.

Myanmar is het land van de tempels, het land barst bijna uit zijn voegen van tempels. In welke stad je ook bent, overal zie je ze, de ene is nog mooier en groter dan de andere. De pracht en praal van de tempels staat vaak in groot contrast met de levensstandaard van de bewoners, welke vaak in grote armoede leven. Lopend door de straten van Yangon word je soms geconfronteerd met een op straat slapende dakloze terwijl je in de achtergrond de met tweeëntwintigduizend goudstaven bedekte pagoda ziet blinken.

Na twee dagen in Yangon te zijn verbleven zetten we koers richting Bagan, een eeuwenoude stad welke iets ten noordoosten van Yangon gelegen is. Rond 4.30uur kwamen we met de nachtbus aan op het busstation en namen vervolgens onze intrek in een hostel.

We huurden een elektrische scooter waarmee we de daarop volgende dagen de gehele omgeving hebben verkend. Het gebied ligt bezaaid met in totaal 2.200 tempels, allen gebouwd in de periode tussen de 9e en 13e eeuw.

We dompelden ons gedurende onze dagen in Bagan volledig onder in het backpackersleven en in het hostel heerste een gezellige sfeer. Al snel kwamen we in contact met andere backpackers vanuit alle windstreken en samen met hen bekeken we tweemaal een zonopkomst en evenzoveel keer de betoverende zonsondergang.

We zijn zojuist aangekomen in Mandalay, centraal Myanmar. Van hieruit zullen we de komende dagen richting het noordwesten van Myanmar vertrekken waar we een wandeltocht van een aantal dagen zullen maken, gelukkig zijn we inmiddels getrainde wandelaars.